İşte nükleer santral pazarlığının perde arkası

Akkuyu nükleer santral projesinin ihalesiz olarak ve imzalanacak devletlerarası bir anlaşmayla Ruslara verilmesi kararı üzerine yasal değişiklikler için düğmeye basılırken, Moskova yönetiminin, uzun vadede Türkiye’nin nükleer santralı stratejik bir unsur olarak kullanmasını engelleyecek koşulları gündeme getirdiği ortaya çıktı. Buna göre, nükleer santralın işletim süreci, yakıtın sağlanması ve uranyumun zenginleştirilmesinde tek söz sahibi Rusya olurken, Türkiye, Rusya’dan izin almadan ve Moskova yönetiminin bilgisi dışında uranyum zenginleştiremeyecek.

Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın Rusya ziyaretinde, nükleer santral projesi için Rus Atomstroyexport-InterRAO-Ciner konsorsiyumunun önünü açacak olan devletlerarası anlaşma için uzlaşmaya varılmıştı. Cumhuriyet, nükleer santral için bu çerçeve içinde Ruslarla yürütülmekte olan pazarlığın ayrıntılarına ve Moskova yönetiminin öne sürdüğü koşullara ulaştı. Buna göre, nükleer santralın işletim süreci tamamen Rusların elinde olacak.
Ruslar, nükleer santralda kullanılacak yakıtın sağlanmasını ve uranyumun zenginleştirilmesini üstlenecekler. Bu noktada Türkiye’nin katkısı aranmayacak. Türkiye, Rusya’nın bilgisi dışında ve Moskova yönetiminin izni olmadan tek başına yakıt sağlayamayacak ve uranyum zenginleştiremeyecek.
Nükleer santrallar için en önemli konulardan biri olan atık yönetimi de yine Ruslarda olacak. Türkiye, uzun vadede nükleer santralı askeri amaçlı olarak kullanamayacak. Santralda görev yapacak personelin sağlanması ve bu personelin eğitimi de yine Rusların yükümlülüğünde kalacak.
Bunların yanı sıra, kurulacak nükleer santraldan elde edilecek olan fazla enerji veya alım garantisi kapsamı dışında kalan enerji, doğalgazdaki Turusgaz örneğinde olduğu gibi, iki ülke arasında kurulacak bir şirket aracılığı ile piyasaya sürülecek. Öte yandan nükleer santral işletme sürecinin parçası olarak, bir acil durum karşı harekât planının hazırlanması ve bu planın Nükleer Lisanslama Otoritesi’nin, ulusal ve yerel otoriteler tarafından daha santral işletmeye başlamadan önce onaylanması gerekiyor.
Bu planda santral işletme grubunun, Nükleer Lisanslama Otoritesi’nin, hükümetin ve yerel otoritelerin rollerinin açık bir şekilde tanımlanması söz konusu olacak. Planın ilgili uluslararası konvansiyonlarda tanımlanmış erken uyarı gereklerine de uyması gerekiyor.
Edinilen bilgilere göre Rusya’nın gündeme getirdiği bu koşulları Türk tarafı değerlendirmeye aldı. Rusya Devlet Başkanı Dimitri Medvedev’in mayıs ya da haziran ayında Türkiye’ye yapması beklenen ziyarete kadar, Türk tarafının kendi koşullarını netleştirip, yürütülmekte olan pazarlığı sonuçlandırması gerekiyor. İki ülke hükümetleri, nükleer santrala ilişkin devletlararası anlaşmanın Medvedev’in Türkiye ziyareti sırasında imzalanmasını istiyor.

Bahadır Selim Dilek/Cumhuriyet